Troykanın Tehran sammiti

Ərdoğan israr, Putin imtina etdi, Ruhani ehtiyatlı oynadı...

İlk öncə qeyd edək ki, Tehran sammitində 12 maddədən ibarət deklarasiya qəbul edildi. Lakin bu bəyannamə İdlibin dərdinə çarə olmadı.

Mətbuat konfransı zamanı aşkar hiss olunurdu ki, “Astana zəmanətçiləri”nın birliyi ciddi zərbə alıb. Bəs dağıla bilərmi? Bizə görə yox.

 Çünki zor-xoş, yaxşı, ya pis hər üç dövlət Astana protokolunun fəaliyyət göstərməsinin tərəfdarıdırlar.

Ümumiyyətlə isə Ankara və Tehranın zirvə görüşündən daha uğurlu çıxdığını söyləmək mümkündür.

Detallara gəlincə...

Sammitdə Ərdoğan İdlibdəki sivil insanların taleyinin ciddi şəkildə ələ alınmasını istədi. Moskvadan hava zərbələrini dayandırmağı, mülki şəxslərin qətliamının önlənməsini, bunun üçün isə atəşkəs elan edilməsini və insanlara zaman tanınmasını israrla tələb etdi.

Putin Ərdoğanın bu istəyinə terrorun vaxt udacağını əsas gətirərək, mənfi cavab verdi. Yəni Kreml günahsız insanların qətli bahasına olsa belə, rejimlə birgə Suriyada mövqeyini daha da möhkəmləndirməkdə qətidir.

Bu isə İdlibdə “xəmirin hələ çox su aparacağına” işarə edir.

Ruhaniyə gəlincə, həmişəki kimi həm ehtiyatlı, həm də hiyləgər bir addımla üçlük arasında “ortaq mövqeyini” qorudu.

Nə dost Rusiyanı, nə də qonşu Türkiyəni incitmək istəməyən Tehran qəribə bir oyuna əl atdı. Türkiyənin istəyi üzrə zirvəni mətbuata açıq şəkildə keçirdi. Yəni bir tərəfdən Moskvanın gizli planlarını ifşa etdi. Digər yandan isə Rusiyaya deyiləcək sözlərin, bütün dünyanın gözü önündə Ərdoğanın dilindən səslənməsinə şərait yaratdı.

Qeyd edək ki, hazırda Ankara və Tehranın mövqeyi Suriya məsələsində daha yaxındır. Çünki Moskvadan fərqli olaraq, bu iki dövlət təhlükəni birbaşa hiss edir və yaşayır. Yəqin buna görədir ki, sammitdə ilk dəfə olaraq, Ruhani Fərat çayının şərqinin də terroçulardan təmizlənməsinin vacibliyini bildirdi.

Əlqərəz, Moskva sammitdən narazı, bəlkə də qəzəbli ayrıldı. İnşa Allah bu qəzəbin səsi İdlibdən daha sərt şəkildə gəlməz, sivil günahsız insan qanı selə dönməz.

İdlibdəki xalqa gəlincə, Suriyadakı mənbəmizdən aldığımız məlumata görə Tehranda zirvə görüşünün keçirildiyi bir vaxtda, burada qəribə bir vəziyyət hökmran idi.

Belə ki, bir qurup insan Bəşər Əsəd leyhinə, böyük bir qalabalıq isə Rusiya və rejim əleyhinə mitinqlər keçirirdi.

Bütün bunlara rəğmən qeyd etməliyik ki, hazırda İdlibin 65-70% HTŞ-nin əlindədir.

HTŞ Rusiya tərəfindən terrorçu təşkilat kimi tanınır. Sayları 37 min nəfərə çatır. Hərçənd bu yaxınlarda HTŞ-dən 12 min nəfərlik bir qurup ayrılıb və artıq  “din mühafizləri” adı altında fəaliyyət göstərir.

Digər silahlı dəstələrə gəlincə, bizdəki informasiyaya görə hazırda İdlibdə 7-8 iri silahlı dəstə  var. Bu gün həmin qurupun liderlərinin görüşü olacaq. Axı sammitdə terrorçuların və bütün yaraqlıların silahlarını təhvil verməsi barədə çağrıs oldu. Yaraqlıların qəbul edəcəyi qərarın sentyabrın 13-14-nə kimi açıqlanacağı gözlənilir.

Çox güman ki, Kreml və Dəməşqin bu bir həftə ərzindəki davranışları silahlı dəstələrin qərarına ciddi təsir edəcək...

Mətbuatda isə aşkar hiss olunur ki, Ərdoğan dünyanın diqqətini müsbət mənada yenə də öz üzərinə çəkə bilib.

Qərb siyasətçiləri də Ankaranı dəstəkləyən bəyanatlar verirlər.

Rusiya üçün bunun bir önəmi varmı, əlbəttə var.

Necə?

Həmişə söylədiyimiz kimi gələcək göstərəcək...