Qatarların iki əsrlik tarixi

Bildiyimiz kimi bəşəriyyətin var olduğu hər bir yerdə nəqliyyat vasitələrindən geniş istifadə olunur.Havada, suda və quruda.Belə nəqliyyat vasitələrindən biri isə hər gün metrolarda qarşılaşdığımız eləcə də şəhərlərarası və ölkələrarası sərnişin və yükdaşımada istifadə olunan qatarlardır.Qatar paralel rels üzərində quru ilə hərəkət edən nəqliyyat vasitəsidir.

Qatarlar ilk dəfə 1800-cü illərin əvvəllərində İngiltərədə istifadə olunmağa başlamışdır.Ümumiyyətlə, mədənlərdə relsli vaqonlarla yük daşımanın tarixi qatarın iki əsrlik tarixindən də keçmişə dayanır.Məhz bunu ideya kimi istifadə edən bəşəriyyət uzun məsafələrə sərnişin və yükdaşımanı həyata keçirmək üçün qatarı kəşf etmişdir.

Qatarın ixtirası İngiltərənin Penidaran bölgəsində yaşayan bir mədənçi ilə mühənddis Riçard Trevizikin  mübahisəsi ilə bağlıdır.1800-cü illərin əvvəlində Trevizik Penidarandan Kardifə qədər 10 ton ağırlığında olan yükü rels üzərində hərəkət edən buxarlı bir avadanlıq ilə daşıya biləcəyini iddia edir.16 km-lik yolu fasilələrlə və təmir işləri ilə birlikdə 5 saata qət edən Riçardın kəşfi insanlara cəlbedici gəlmir.

Bir müddət sonra Corc Stivenson kağız üzərində lokomotiv və vaqon dizayn etmiş və çəkdiyi rəsmi gerçəkləşdirmişdir.Və beləcə dövrün ilk buxarlı lokomotivi itifadəyə verilmişdir.

Stivenson 4 sentyabr 1825-ci ildə Şotlandiyada Darlinqton və Stokton arasında ilk yük və sərnişin daşımanı həyata keçirmişdir.O, 1830-cu ildə Mançester ilə Liverpulu birləşdirən dəmiryolu xəttində keçirilən yarışmanın (sürəti 24 km/s olan Roket adlı yeni lokomotivi ilə) qalibi olmuşdur.50 km-lik bu dəmiryolu xəttinin inşasından 10 il sonra İngiltərədə istifadəyə verilmiş relslərin uzunluğu 2000 km-ə çatmışdır.1831-ci ildə Amerikada, 1832-ci ildə Fransada, 1835-ci ildə Fransa və Almanyada, 1837-ci ildə Rusyada və nəhayət 1848-ci ildə İspanyada dəmiryolu xətlərində istifadə edilməyə başlanmışdır.XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəllərində isə buxarlı lokomotivləri elektrikli lokomotivlər əvəz etmişdir.

Müasir dövrdə dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində yüksək sürət qatarlarından istifadə olunur.Belə ölkələrdən biri də Yaponyadır.

Yüksək sürət qatarları 450 km/s yol qət edə bilir.

Ölkəmizdə də sürət qatarlarından istifadə olunur.Bu qatarlar Bakı ilə Sumqayıt şəhərlərini birləşdirən dəmiryolu xətti ilə fəaliyyət göstərir.